چرا ضد آفتاب باعث جوش صورت می شود؟

اگر بعد از استفاده از ضد آفتاب، صورتتان پر از جوش های سرسفید و التهابی می شود، تنها نیستید. مقصر اصلی، ضد آفتاب شما نیست، بلکه فرمولاسیون آن است. ضد آفتاب های چرب و نامناسب به دلیل داشتن ترکیبات کومدوژنیک (Comedogenic) منافذ پوست را مسدود می کنند. این ترکیبات با ایجاد یک لایه سنگین، چربی طبیعی پوست (سبوم)، سلول های مرده و باکتری ها را در منافذ به دام انداخته و محیطی ایده آل برای ایجاد آکنه و جوش فراهم می کنند. بنابراین، راه حل حذف ضد آفتاب نیست، بلکه انتخاب هوشمندانه یک محصول فاقد چربی (Oil-Free) و غیرکومدوژنیک (Non-Comedogenic) است که از پوست شما هم در برابر آفتاب محافظت کند و هم مانع از ایجاد جوش شود.

چرا کرم ضد آفتاب باعث جوش صورت می شود؟

این یک سناریوی تلخ و آشناست: شما با نیت خیر و برای محافظت از پوست در برابر پیری زودرس و خطرات سرطان پوست، هر روز از ضد آفتاب استفاده می کنید، اما چند روز بعد، با جوش های ناخوانده ای روی چانه، پیشانی و گونه های خود مواجه می شوید. اینجاست که این سوال کلافه کننده پیش می آید: چرا محصولی که قرار است محافظ پوست باشد، خود به یک مشکل تبدیل شده است؟ این تضاد، بسیاری را به اشتباه به سمت کنار گذاشتن ضد آفتاب سوق می دهد که این بزرگترین لطمه ای است که می توانند به سلامت پوست خود بزنند. حقیقت این است که نور خورشید و اشعه فرابنفش (UV) خود یکی از عوامل تشدیدکننده آکنه و لک های پس از جوش (PIH) است. پس مشکل از اصل استفاده از ضد آفتاب نیست، بلکه از انتخاب اشتباه و ندانستن رازهای پشت پرده فرمولاسیون این محصولات است.

ترکیبات جوش زا در ضدآفتاب ها

برای اینکه بتوانید در قفسه فروشگاه ها یک انتخاب آگاهانه داشته باشید، باید با ترکیبات مشکل ساز آشنا شوید. وقتی صحبت از ضد آفتاب و جوش صورت می شود، چند گروه از مواد تشکیل دهنده، متهمان ردیف اول هستند.

کومدوژنیک ها (Comedogenics):

کلمه “کومدوژنیک” از “کومدون” (Comedo) می آید که نام علمی جوش های سرسیاه و سرسفید است. مواد کومدوژنیک تمایل بالایی به مسدود کردن منافذ پوستی دارند. وقتی منافذ بسته شوند، چربی راهی برای خروج ندارد و در زیر پوست تجمع پیدا کرده و باعث ایجاد جوش می شود. برخی از رایج ترین ترکیبات کومدوژنیک که باید در لیست مواد تشکیل دهنده ضد آفتاب ها از آن ها دوری کنید عبارتند از:

• روغن نارگیل (Coconut Oil)
• کره کاکائو (Cocoa Butter)
• لانولین (Lanolin)
• ایزوپروپیل میریستات (Isopropyl Myristate)
• برخی انواع جلبک ها (Algae Extract)

توجه داشته باشید که میزان کومدوژنیک بودن یک ماده در افراد مختلف متفاوت است، اما اگر پوست مستعد آکنه دارید، بهتر است ریسک نکنید.

روغن ها و چربی های سنگین:

ضد آفتاب های سنتی که بافت کرمی و غلیظی دارند، اغلب حاوی روغن ها و ترکیبات سنگینی هستند که یک لایه مسدودکننده (Occlusive) روی پوست ایجاد می کنند. این لایه شاید برای پوست های خشک یک مزیت باشد، اما برای پوست های چرب و مختلط یک فاجعه است. این لایه مانع از تنفس طبیعی پوست شده و حرارت و عرق را زیر خود حبس می کند که این خود عامل تشدید التهاب و ایجاد جوش است.

فیلترهای شیمیایی خاص:

ضد آفتاب ها به دو دسته کلی فیزیکی (مینرال) و شیمیایی تقسیم می شوند. برخی فیلترهای شیمیایی که اشعه UV را جذب و به گرما تبدیل می کنند، می توانند برای پوست های حساس و مستعد جوش، تحریک کننده باشند. ترکیباتی مانند اکسی بنزون (Oxybenzone) و PABA (پارا آمینو بنزوئیک اسید) شهرت خوبی در این زمینه ندارند و ممکن است در برخی افراد باعث قرمزی، خارش و ایجاد جوش های حساسیتی شوند. این واکنش پوستی گاهی با آکنه باکتریایی اشتباه گرفته می شود.

سیلیکون ها و الکل:

سیلیکون ها مانند دایمتیکون (Dimethicone) برای ایجاد بافت نرم و مخملی به بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی اضافه می شوند. آن ها ذاتا کومدوژنیک نیستند، اما می توانند یک لایه روی پوست ایجاد کنند که سایر مواد کومدوژنیک، چربی و آلودگی را زیر خود به دام بیندازد. از سوی دیگر، برخی ضد آفتاب ها برای ایجاد حس سبکی و زودجذب بودن، حاوی مقادیر زیادی الکل دناتوره (Alcohol Denat) هستند. این نوع الکل در کوتاه مدت چربی پوست را می گیرد و حس خوشایندی دارد، اما در بلندمدت با خشک کردن بیش از حد پوست، غدد چربی را برای جبران، به تولید سبوم بیشتر وادار می کند و چرخه معیوب چربی و جوش را تشدید می نماید.

اشتباهات رایج در استفاده از ضد آفتاب که منجر به جوش می شود

گاهی بهترین و گران ترین ضد آفتاب ضد جوش را تهیه می کنید، اما باز هم جوش می زنید. در این موارد، احتمالا مشکل از روش استفاده شماست.

پاک نکردن صحیح پوست در پایان روز

این بزرگترین و رایج ترین اشتباه است. ضد آفتاب ها، به خصوص انواع مقاوم در برابر آب، طوری طراحی شده اند که به پوست بچسبند. شستن صورت با یک شوینده معمولی ممکن است برای پاک کردن کامل آن ها کافی نباشد. باقی مانده ضد آفتاب روی پوست در طول شب، منافذ شما را مسدود کرده و قطعا باعث جوش خواهد شد. راه حل، پاکسازی دو مرحله ای است که در ادامه به تفصیل توضیح خواهیم داد.

استفاده از ضد آفتاب نامناسب برای نوع پوست شما

استفاده از ضد آفتاب مخصوص پوست خشک روی یک پوست چرب، مانند ریختن بنزین روی آتش است. فرمولاسیون های مخصوص پوست خشک حاوی ترکیبات مرطوب کننده و روغن های مغذی هستند که برای پوست چرب بیش از حد سنگین بوده و به سرعت باعث بسته شدن منافذ می شوند. شناخت دقیق نوع پوستتان (چرب، خشک، مختلط، حساس) اولین قدم برای یک انتخاب درست است.

راهنمای انتخاب ضد آفتاب ضد جوش

برای اینکه در میان انبوه محصولات، گزینه مناسب را پیدا کنید، این کلمات کلیدی را روی بسته بندی محصول جستجو کنید. این برچسب ها تضمین کننده موفقیت شما در پیشگیری از جوش هستند:

• Oil-Free (فاقد چربی): این مهم ترین برچسب برای پوست های چرب و مستعد آکنه است. یعنی در فرمولاسیون محصول از هیچ گونه چربی و روغن اضافی استفاده نشده است.
• Non-Comedogenic (غیر کومدوژنیک): این برچسب تضمین می کند که محصول مورد نظر تحت آزمایش قرار گرفته و ثابت شده است که منافذ پوست را مسدود نمی کند.
• Fragrance-Free (بدون عطر): عطر و اسانس ها یکی از دلایل اصلی تحریک پوست و ایجاد جوش های حساسیتی هستند. انتخاب یک محصول فاقد عطر، ریسک واکنش های پوستی را به حداقل می رساند.
• Lightweight / Fluid / Gel-Cream (بافت سبک / فلوئید / ژل-کرم): این کلمات به بافت محصول اشاره دارند. ضد آفتاب هایی با این بافت ها معمولا بر پایه آب هستند، به سرعت جذب می شوند و حس سنگینی روی پوست ایجاد نمی کنند.

ضد آفتاب فیزیکی (مینرال) در مقابل شیمیایی: کدام یک برای پوست مستعد جوش بهتر است؟

همانطور که اشاره شد، دو نوع اصلی ضد آفتاب وجود دارد. انتخاب بین این دو می تواند تأثیر زیادی بر روی کنترل جوش داشته باشد. در جدول زیر این دو را مقایسه کرده ایم:

جدول مقایسه ای ضد آفتاب های فیزیکی و شیمیایی برای پوست مستعد جوش

ویژگی	ضد آفتاب فیزیکی (مینرال)	ضد آفتاب شیمیایی
مکانیسم عمل	روی سطح پوست می نشیند و مانند آینه، اشعه UV را منعکس می کند.	به پوست نفوذ کرده و اشعه UV را جذب و به گرما تبدیل می کند.
ترکیبات اصلی	زینک اکساید (Zinc Oxide)، تیتانیوم دی اکساید (Titanium Dioxide)	آووبنزون، اکسی بنزون، اکتینوکسات، اکتیسالات و …
مزایا برای پوست جوش دار	احتمال تحریک و حساسیت کمتر. زینک اکساید خاصیت ضدالتهابی دارد و برای آکنه مفید است.	بافت معمولا رقیق تر و بی رنگ تر است. به راحتی روی پوست پخش می شود.
معایب	ممکن است رد سفیدی (White Cast) روی پوست به جا بگذارد. بافت آن می تواند کمی غلیظ تر باشد.	احتمال تحریک پوست و ایجاد حساسیت در برخی افراد بیشتر است. ممکن است حرارت پوست را کمی بالا ببرد.

نتیجه گیری جدول: به طور کلی، متخصصان پوست ضد آفتاب های فیزیکی یا مینرال را برای پوست های حساس و مستعد جوش، گزینه امن تری می دانند. به خصوص حضور “زینک اکساید” که به آرام کردن التهابات پوستی نیز کمک می کند، یک مزیت بزرگ محسوب می شود.

“For acne-prone skin, look for sunscreens that contain zinc oxide and titanium dioxide, and are labeled as ‘oil-free’ or ‘non-comedogenic.’ These physical sunscreens are less likely to cause breakouts.”

– American Academy of Dermatology (AAD)

ترجمه: «برای پوست های مستعد آکنه، به دنبال ضد آفتاب هایی باشید که حاوی زینک اکساید و تیتانیوم دی اکساید بوده و دارای برچسب ‘فاقد چربی’ یا ‘غیر کومدوژنیک’ باشند. این ضد آفتاب های فیزیکی احتمال کمتری دارد که باعث ایجاد جوش شوند.»

– آکادمی پوست آمریکا (AAD)

روتین مراقبتی برای استفاده از ضد آفتاب بدون جوش

انتخاب محصول مناسب نیمی از راه است. نیم دیگر، رعایت یک روتین صحیح برای استفاده و پاک کردن آن است. پس از انتخاب و خرید ضد آفتاب اصل و مناسب، مهم ترین بخش کار شروع می شود.

قدم اول: آماده سازی پوست

همیشه ضد آفتاب را روی پوست تمیز و مرطوب شده (با یک مرطوب کننده سبک و فاقد چربی) بزنید. این کار باعث می شود ضد آفتاب بهتر روی پوست بنشیند و لایه ای یکنواخت ایجاد کند.

قدم دوم: مقدار مناسب و نحوه صحیح استفاده

از قانون “دو انگشت” استفاده کنید. به اندازه طول دو انگشت اشاره و وسط، ضد آفتاب روی دست خود بریزید و آن را به طور کامل روی صورت و گردن پخش کنید. کم زدن ضد آفتاب، اثربخشی آن را به شدت کاهش می دهد. هر دو ساعت یکبار، به خصوص پس از تعریق یا شنا، آن را تمدید کنید.

قدم سوم و حیاتی ترین: پاکسازی دو مرحله ای (Double Cleansing)

این تکنیک کره ای، کلید اصلی جلوگیری از جوش ناشی از ضد آفتاب و مواد آرایشی است. در پایان روز، روتین پاکسازی شما باید دو مرحله داشته باشد:

1. مرحله اول (پاک کننده بر پایه روغن): از یک روغن پاک کننده (Cleansing Oil) یا بالم پاک کننده (Cleansing Balm) استفاده کنید. این محصولات به راحتی در چربی ها، ضد آفتاب های مقاوم و مواد آرایشی حل شده و آن ها را از عمق منافذ بیرون می کشند. روی پوست خشک ماساژ دهید و سپس با کمی آب امولسیون کرده و بشویید.
2. مرحله دوم (پاک کننده بر پایه آب): پس از مرحله اول، با شوینده همیشگی خود (ژل یا فوم شستشوی مناسب پوستتان) صورت خود را بشویید تا باقی مانده آلودگی ها و روغن پاک کننده به طور کامل تمیز شود.

انجام این دو مرحله تضمین می کند که پوست شما در پایان روز کاملا تمیز و آماده دریافت محصولات روتین شبانه شماست.

آیا ضد آفتاب رنگی باعث جوش می شود؟

این یک سوال پرتکرار است. پاسخ کوتاه: خیر، رنگدانه ها به خودی خود باعث جوش نمی شوند. مشکل، مثل همیشه، در فرمولاسیون پایه محصول است. یک ضد آفتاب رنگی می تواند دقیقا مانند یک ضد آفتاب بی رنگ، فاقد چربی، غیرکومدوژنیک و مناسب پوست جوش دار باشد. در واقع، برای بسیاری از افراد، ضد آفتاب های رنگی یک گزینه عالی هستند زیرا می توانند جایگزین کرم پودرهای سنگین شده و ضمن محافظت از پوست، پوششی یکدست و طبیعی نیز ایجاد کنند. هنگام خرید ضد آفتاب رنگی نیز دقیقا همان اصول و برچسب هایی را که ذکر شد، مد نظر قرار دهید.

باورهای غلط رایج درباره ضد آفتاب و جوش صورت

• باور غلط ۱: اگر جوش دارم نباید ضد آفتاب بزنم.
  حقیقت: این کاملا اشتباه است. اشعه UV التهاب را تشدید کرده و باعث تیره تر شدن و ماندگارتر شدن لک های ناشی از جوش می شود. استفاده از ضد آفتاب مناسب برای کنترل آکنه ضروری است.
• باور غلط ۲: SPF بالاتر یعنی چرب تر و جوش زاتر.
  حقیقت: هیچ ارتباط مستقیمی بین عدد SPF و میزان چربی یا کومدوژنیک بودن محصول وجود ندارد. یک ضد آفتاب SPF50 می تواند فرمولاسیون فلوئیدی و کاملا فاقد چربی داشته باشد، در حالی که یک محصول SPF30 بافت کرمی و سنگین داشته باشد. همیشه به فرمولاسیون و برچسب های محصول توجه کنید، نه فقط عدد SPF.

جوش زدن بعد از استفاده از ضد آفتاب یک مشکل رایج اما کاملا قابل حل است. این تجربه تلخ نباید شما را از این مهم ترین محصول مراقبت از پوست دور کند. با درک دلایل اصلی ایجاد جوش یعنی ترکیبات کومدوژنیک و فرمولاسیون های سنگین، و با یادگیری نحوه خواندن برچسب محصولات، می توانید انتخابی هوشمندانه داشته باشید. به دنبال ضد آفتاب های فاقد چربی، غیرکومدوژنیک و ترجیحا مینرال (فیزیکی) با بافت سبک مانند فلوئید یا ژل-کرم باشید. مهم تر از آن، روتین پاکسازی دو مرحله ای در پایان روز را جدی بگیرید تا پوستتان فرصت تنفس و بازسازی داشته باشد. با رعایت این نکات، ضد آفتاب دیگر دشمن پوست شما نخواهد بود، بلکه به بهترین دوست و محافظ آن تبدیل خواهد شد.